Rasathane (gözlemevi), bir binada ya da laboratuvarda, ölçüm ve gözlem yapmak amacıyla özel tasarlanmış mekandır. Rasathaneler genellikle atmosferik koşulların izlenmesi, iklimsel değişimlerin incelenmesi, hava durumu tahminleri, yer bilimleri araştırmaları, astronomi çalışmaları gibi amaçlarla kullanılır.
Rasathane (Gözlemevi) Nedir?
Rasathane, gözlem ve araştırma yapmak için özel tasarlanmış tesis ya da bina şeklinde tanımlanabilir. Rasathane, çeşitli disiplinlerde kullanılan ölçüm aletleri, teleskoplar, sensörler, veri işleme sistemleri gibi teknolojik araçlarla donatılmıştır.
Kullanılan araçlar, hava basıncı, sıcaklık, nem, rüzgar hızını yönünü kaydedebilir, astronomik nesneleri gözlemleyebilir. Rasathane ayrıca verileri analiz etmek, çeşitli bilimsel çalışmalarda kullanmak üzere gelişmiş veri işleme analiz sistemlerine de sahip olabilir.
Rasathane Nerede Olur?
Rasathane genellikle şehirlerin sisli havalarından, ışıklarından bağımsız daha temiz alanlarda daha verimli çalışmak için şehirlerin dışında, yüksek yerlerde kurulur. Genelde her rasathanenin üzerinde, ortasında geniş yarık bulunan bir kubbe vardır. Burada daha çok teleskopla inceleme yapılmaktadır.
İlk Türk Rasathanesini Kim Kurdu?
Türkiye’deki ilk rasathane İstanbul’da kurulmuştur. 1577 yılında ünlü astronomi bilgini Takiyüddin (Taqi al-Din) tarafından İstanbul’da inşa edilmiştir. Bu rasathane, “İstanbul Rasathanesi” veya “Takiyüddin’in Rasathanesi” olarak bilinir.
İstanbul Rasathanesi, dönemin en gelişmiş astronomi aletlerine sahip bir gözlem merkeziydi. Astronomi bilgisini geliştirmek, gözlemler ve takvim hesaplamaları yapmak gibi amaçlarla kurulmuştur. Taqi al-Din, rasathane için özel tasarlanan aletlerle güneşin yükseklik açısını aynı anda diğer gök olaylarını ölçebiliyordu.
İstanbul Rasathanesi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde önemli astronomi çalışmalarının yapıldığı merkez olmuştur. Ancak zamanla bakım, ilgi eksikliği nedeniyle faaliyetleri azalmış son olarak tamamen terk edilmiştir. Günümüzde rasathanenin orijinal kalıntılarına ulaşmak mümkün değildir.
İslâm Tarihinde İlk Rasathaneyi Kim Kurdu?
9. Abbasi halifesi Me’mun’un (813-833) zamanında inşa edilen Bağdat’taki Şammãsiye, Şam’da yapılan Kassiyun rasathaneleri ise bilinen ilk rasathane örnekleridir.”
Türkiye’nin En Büyük Rasathanesi Nerede?
Erzurum ilinde yer alan Doğu Anadolu Gözlemevi Türkiye’nin büyük astronomik gözlemevidir. Palandöken ilçesine bağlı Konaklı Mahallesi’ndeki bulunan rasathane 3.170 metre (10.400 ft) yüksekliğe sahip olan tepede bulunmaktadır.
Türkiye’deki Rasathaneler Nelerdir?
- Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi
- İstanbul Üniversitesi Rasathane Uygulama Araştırma Merkezi
- TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG)
- Ege Üniversitesi Rasathane Uygulama Araştırma Merkezi
- Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Gözlemevi ve Araştırma Enstitüsü
- On Sekiz Mart Üniversitesi Astrofizik Araştırma Merkezi (ÇAAM) Ulupınar Gözlemevi
- Erzurum Atatürk Üniversitesi Astrofizik Araştırma Uygulama Merkezi (ATASAM)
- Ondokuz Mayıs Üniversitesi Gözlemevi
- Çukurova Üniversitesi, Uzay Bilimleri Güneş Enerjisi Araştırma Merkezi (UZAYMER)
- Erciyes Üniversitesi, Astronomi Rasathane Uygulama Araştırma Merkezi (UZAYBİMER)
- İnönü Üniversitesi Gök Bilimleri Araştırma Uygulama Merkezi (GOKBAUM)
- Adıyaman Üniversitesi Gözlemevi
- Eskişehir Teknik Üniversitesi Astrofizik Eğitim Araştırma Birimi
- Türksat Gözlemevi
- Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi Uzay Teknolojileri Bölümü Teleskobu
Kandilli Rasathanesi
İstanbul’da bulunan rasathane bir deprem araştırma enstitüsüdür. Tam adı Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü’dür. Rasathane, Kandilli semtinde, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Kampüsü’nde yer almaktadır.
Kuruluşu 1 Temmuz 1868 tarihine kadar uzanmaktadır. O dönemde İstanbul Üniversitesi bünyesinde yer alan İstanbul Rasathanesi, deprem araştırmaları, gözlemleri için faaliyet göstermek üzere kurulmuştur. 1971 yılında ise Kandilli Rasathanesi adını almıştır.
Kandilli (İstanbul) Rasathanesi, Türkiye’de deprem aktivitelerini izlemek, deprem risklerini değerlendirmek, araştırmaları yapmak gibi görevlerle sorumludur. Ayrıca, jeofizik, jeodezi, yer bilimleri alanında eğitim, araştırma faaliyetleri de yürütmektedir.
Rasathane, deprem aktivitelerini sürekli olarak izleyen, kaydeden ağa sahiptir. Bu ağ, Türkiye’nin çeşitli bölgelerine yerleştirilmiş çok sayıda deprem istasyonundan oluşur. Elde edilen veriler, bilime katkıda bulunmak, risklerini belirlemek aynı zamanda halkı bu konuda bilgilendirmek amacıyla kullanılır.
Kandilli Rasathanesi, Türkiye’nin depremle ilgili kurumlarına, halka yönelik erken uyarı sistemlerini geliştirmekte, işletmektedir. Afet anında halkı uyarmak, gerekli önlemleri almak aynı zamanda doğru bilgiler sağlamak önemlidir.
Dünyanın En Büyük Rasathanesi Hangisidir?
Yaklaşık 300 metre olan çapıyla, Dünya’nın en büyük gözlemevi olan Arecibo Radyo Gözlemevidir. Yapımı 1963 yıllarının sonlarına doğru bitirilmiş olup, yüzeysel olarak 2,5 futbol sahası büyüklüğündedir.
Porto Riko’da bulunan bir gözlemevidir. 1963 yılında inşa edilmiş olup, dünyanın büyük tek parçalı radyo teleskobu olarak bilinir. 305 metrelik çanak antene sahip olan Arecibo uzaydaki nesneleri incelemek, radyo astronomisini, uzay araştırmalarını yapmak amacıyla kullanılmıştır.
Uzun yıllar boyunca birçok bilimsel keşiflere çalışmalara ev sahipliği yapmıştır. Ancak, 2020 yılında yaşanan bir dizi hasarın ardından tamir edilemeyecek şekilde zarar görmüş 2020 Kasım ayında çökerek kullanılamaz hale gelmiştir.
