Nizamülmülk kimdir? Nizamülmülk 30 yıl Büyük Selçuklu Devleti’nin vezirliğini yaptı. Devletin Kurumlarını kendi yönetim anlayışına göre yeniden yapılandırdı. Bu süreçte kamu yönetimine ilişkin fikirlerin, ortaya çıkan sorunların iyi analiz edilmesi gerekmektedir. Makul ve gerçekçi kararlar verebilme yeteneği ile, kabinesinin gücünü besledi.
Böylece hem başarılı bir devlet adamı hem de bir fikir adamı olan Nizamülmülk Büyük Selçuklu Devleti onun egemenliğinde başarılı oldu. Onun sayesinde Selçuklu yükseliş dönemi yaşadı. Görev süresi esnasında Devletin yönetiminde sahip olduğu ayrıcalıklar göz önüne alındığında bile Nizamülmülk’ün devlet adamı olarak önemini ortaya koymaktadır. Onun yönetim anlayışının temelinde din, adalet, düzen ve haysiyet ilkeleri vardır.
Nizamülmülk Hayatı
Nizamülmülk kimdir? Nizamülmülk, 10 Nisan 1018’de (Hicri takvimde 21 Zilkade 408) İran’ın Horasan bölgesindeki Tus şehrinde doğdu. O dönemde şehir Gaznelilerin egemenliğindeydi. Gazne sultanlarına karşı ilk kamu görevini yerine getirdi. Devlet işlerine 1059 yılında Gazne eyaletine Horasan Valisi olarak başladı.
1063 yılından itibaren Büyük Selçuklular devletinde Alparslan’ın Belh Valisi ile birlikte görevlerini yerine getirmeye devam etti. 1064 yılında Devletin Vezirliğine atanmıştır. Sultan Alparslan’ la Sultan Melikşah dönemlerinde Vezir olarak görev yaptı. “Memleketin nizamlarının kurucusu” anlamına gelen Nizamülmülk ismi, Abbasi Halifesi Kaim bi Emrillah tarafından verilmiştir. O dönemin Nakşibendi Şeyhi Ebu Ali Farmi’ye saygı duyardı.
Nizamülmülk Gerçek Adı
Nizamülmülk kimdir? Asıl adı Ebu Ali Kıvamuddin Hasan bin Ali bin İshak et-Tûsî ‘dir.
Hâce Ne Anlama Gelir?
Nizamülmülk kimdir? Hâce unvanı nerden gelir? Yüksek ilim, irfanlarıyla çevrelerindeki insanlara yol gösteren, İslam’ın esaslarını ayrıntılı şekilde anlatan hocalara Hâce denir. Günlük hayatta sıklıkla kullandığımız “hoca” kelimesi de buradan gelmektedir.
Büyük Selçuklu Devleti zamanından bu yana Hace niteliği taşıyan kişiler, çalışmalarıyla, yaşam tarzlarıyla tüm Müslümanlara örnek teşkil etmişlerdir. Bu insanlar dünya malından yüz çevirmişler, ahireti gözeterek yaşamışlardır.
Tasavvufta önemli yer tutan riyazet kavramı ilk olarak Hâce denilen Müderrisler arasında ortaya çıkmıştır. Kıllet-i Taam, Kıllet-i Menam ve Kıllet-i Kelam yani sırasıyla az ye, az uyu ve az konuş mottolarına bağlı kalan Hâceler, binlerce öğrenciye ders vermiş. İslam’ın yayılmasına etki etmiştir.
Büyük Selçuklu ‘da Hâce Kime Denir?
Hâce unvanı, bugün Selçuklu Devletinin “Başbakanı” olan Nizamülmülk için kullanılır.
Nizamülmülk Ne İş Yapar?
Selçuklular arasında meslek unvanı olarak geçen “Atabey” teriminin ilk olarak Nizamülmülk’e verildiği kaydedilmektedir. Nizamülmülk, Sultan Alparslan’la Sultan Melikşah döneminde Hace’lik yapmıştır.
Nizamülmülk’ün Büyük Selçuklu Devletine Katkıları Nelerdir?
- Nizamülmülk, Alparslan, Melikşah gibi çeşitli hükümdarların Baş Vezirliğini yaptı.
- Görevini sürdürürken, görev süresi boyunca cami, kervansaray, okul gibi birçok yapı da yaptırdı.
- Nizamülmülk, birden fazla dile çevrilen ünlü Siyasetnameyi de yazmıştır.
- Nizamülmülk, Melikşah’ın öldüğü devletin en parlak döneminde bile düzen ile güvenliğin sağlanmasında etkili olmuştur.
Nizamülmülk’ün Eserleri Nelerdir?
Siyasetname adında bir esere sahiptir.
Nizamülmülk Eşi
Gürcü Kralı III. Bagrat’ın kızı veya yeğeni olan Gürcü Prensesidir. Diyaülmülk Ahmed bin Nizamülmülk’ün annesidir.
Şemsülmülk Osman, Müeyyidülmülk, Fahrülmülk, İzzülmülk, Ziyaülmülk, İmadülmülk adlarında başka çocukları da olmuştur ama annelerinin kim olduğu kaynaklarda belirtilmemiştir. En büyük oğlu Fahrülmülk ’tür.
Nizamülmülk Ne Zaman Öldü?
10 Ekim 1092 Cumartesi günü Haşhaşiler tarafından öldürüldü. Bu konuda çeşitli rivayetler vardır. Abdurrahman İbnü’l Cevzi’ye göre: “Nizamülmülk yolda öldürüldü. Ölüm haberini getiren kişi Bağdat’a ancak 22 Ekim 1092 günü ulaştı.” dedi.
Nizamülmülk Nasıl Öldü?
Yunhs bin Ali Alamut Kalesine sığındığında, kötülükle fitne her yere yayılırken, Nizamülmülk kaleyi savaşçılarla kuşattı. Yolları kesti. Sonra kaleden iki adam çıktı; ama atlarının ayak izleri baş aşağıydı, Kaleyi dolaştıkları belliydi. Kaleyi kuşatan askerler, kaleye dışarıdan girdiklerini düşündüler.
Bu sırada Nizamülmülk hamamdan çıktı, mahfe oturdu. Yemek yedi; iki adamdan biri, gördüğü haksızlıktan şikâyet eden bir adam gibi masasına yaklaştı. Yanında bulunan zehirli bıçağıyla Nizamülmülk’e vurdu. Bunun üzerine ayağı çadırın ipine takılıp yere düştüğünde, Nizamülmülk’ün adamları onu yakalayıp öldürdüler.
Nizamülmülk ‘ün Mezarı
Bugün İran şehri İsfahan’ın eteklerinden birinde, Sultan Melikşah’la Selçuklu ailesinden birçok isimle birlikte mütevazı bir türbede bulunuyor.
Kanuni Sultan Süleyman Kimdir? merak ediyorsanız tıklayın
Melikgazi Belediyesi kanalının Nizamülmülk’ün hayatı videosunu izlemek için tıklayın
