Malcolm X kimdir? Özellikle 2. Dünya Savaşı’ndan sonra siyahlara yönelik ırkçı politikalara karşı Adalet Özgürlük hareketinin zirveye ulaştığı Amerikan tarihine yön veren isimlerden biridir. Özgürlük, eşitlik adalet için savaşan küresel ikon olan Malcolm X, o dönemde İslam dünyasında post-kolonyal kimliklerini arayanlar tarafından da kahraman olarak anıldı.
Malcolm X Hayatı
Malcolm X, gerçek adı Malcolm Little, 19 Mayıs 1925’te Omaha, Nebraska’da yedi çocuğun dördüncüsüydü. Annesi Louise Little, Siyah Haklar Birliği’nin sekreteriydi babası Earl Little rahipti Marcus Grays adlı Jamaikalı siyahi aktivistin fikirlerinden etkilenmişti. Malcolm’un babası, Amerika’da beyazlar arasında siyahlara yer olmadığını hissetti köle getirildikleri Afrika’ya göçü savundu.
Peder Earle, siyahlar yüzünden beyaz üstünlükçülerin, özellikle de Ku Klux Klan’ın hedefiydi. Aile birkaç kez ölüm tehdidi aldı. Little ailesi birkaç kez taşınmak zorunda kaldı. Ancak Nebraska’dan Wisconsin’e Michigan’a göç ettikleri hiçbir eyalet beyaz ırkçı tacizden muaf değildi.
6 yaşında babasız, 12 yaşında annesiz kalan Malcolm dört yaşındayken gece evleri ateşe verildi. “Beyaz” itfaiyeciler polis ekibi, alevlerle mücadele etmek yerine evin yanmasını izlemekle yetindi. Altı yaşındayken babası tramvayda ölü bulundu, Polis, babasının ölümünü kaza bildirdi, ancak ailesi buna asla inanmadı.
Anne Louise’e keder çaresizlik nedeniyle duygusal dengesizlik teşhisi kondu Michigan’da öldü.26 yılını geçirdiği devlet psikiyatri hastanesine yerleştirildi. Malcolm, 12 yaşındayken annesini babasını kardeşlerini kaybetti. Beyaz koruyucu ailenin yanında yaşayan Malcolm X’e “kucak köpeği” ya da “ev kanaryası” muamelesi yapıldığını ancak okula devam ettiğini geçimini sağlamaya çalıştığını söyledi.
Eğitim Hayatı
İyi notları olan mükemmel öğrenciydi hatta sınıf başkanı seçildi. Avukat olmak istediğini söylediğinde öğretmeni daha mütevazı olmasını “marangoz” olmasını önerdiğinde, beyazların eğitim sisteminde yeri olmadığını anladı. Malcolm, 15 yaşına gelmeden okulu bıraktı üvey kız kardeşiyle birlikte Boston’a taşındı.
Hapis Hayatı
Tren istasyonlarında, lokantalarda cilalı ayakkabılarda çalıştı. Boston New York arasında mekik dokudu Harlem sokaklarında uyuşturucu, hırsızlık, fuhuş gibi suçlara karıştı. 21 yaşına girmeden birkaç ay önce hırsızlıktan 10 yıl hapis cezası verildi. Hapishaneden siyahi aktivist olarak çıktı.
İslam İle Tanışması
Malcolm X kimdir? İslam’la tanışması, hapishane Malcolm X’in hayatındaki dönüm noktasıydı: “Düşünmek için en iyi yer ya kolej ya da hapishaneydi. Elijah Muhammed liderliğindeki İslam Milleti hareketiyle orada karşılaştı.” hırsız suçlu, Amerikan tarihini şekillendiren sivil haklar mücadelesinin lideri 1952’de hapishaneden serbest bırakıldı.
Detroit’e gitti. ‘Bilinmeyen’ anlamına gelen kayıp Afrika köklerine atıfta bulunan ‘X’ soyadını reddetti. İslam’ın ilkelerini tam anlamayan İslam Milleti, aslında beyaz ırkçılığına karşı siyah üstünlüğünü savunan kendi içinde ırkçı hareketti. Malcolm X, hızla 40.000 üyeye ulaşan yaklaşık 400 üyeli uç grubun ateşli yüzü oldu. Amerika Birleşik Devletleri’nde 4 olan “Tapınak” adı verilen merkezlerin sayısını 22 eyaletten 50’ye çıkardı.
Eşi Ve Kızı Kimdir?
Malcolm X. 1958 yılında Dr. Betty Sanders ile evlendi. Malcolm X’in otobiyografisini yazan Alex Haley’e göre, aynı yıl büyük kızları “Attarah Shabazz” adıyla doğdu. Arapça’da “Tanrı’nın hediyesi” anlamına gelir.
İslam İçin Yaptığı Faaliyetler
Malcolm X kimdir? İslam için mücadelesi nelerdir? Bazı kaynaklara göre yüzlerce konferans veren Malcolm X, medyada üniversitelerde Elijah Muhammed’e atıfta bulunan konuşmalar yaptı yine İslam Milleti adına ‘Muhammad Speaks’ adlı gazete çıkardı.
Uzun boylu, karizmatik kişiliği, güçlü söylemi çelik gibi yaşama azmi ile beyaz ırkçılığına karşı eşitlik adalet arayışından hiçbir zaman vazgeçmemiş, gerektiğinde adaletsizliğe karşı da mücadele etmiş, şiddetin şiddetle karşılanabileceğini vaaz etmiştir. Kısa süre sonra FBI Kırmızı Listesine alındı yakından takip edildi.
1959’da Malcolm X, dini siyasi liderlerle görüşmek için Gana, Sudan, Nijerya, İran, Suriye, Mısır Birleşik Arap Emirlikleri’ne gitti. Malcolm X, İslam Milleti içindeki etkili, ancak değişken dönem 1960-1964’tü.
Hareketin ulusal temsilcisi, Amerika’daki medya yüzüydü. Bu arada FBI polis, kendisi ailesi üzerinde baskı kurarken, hareket içindeki kıskançlık nedeniyle endişeler su yüzüne çıkmaya başladı.
ABD Başkanı John F. Kennedy’nin 1963’te öldürülmesinden sonra “Ne ekersen onu biçersin” sözü tepkilere neden oldu. Nation of Islam’da zaten bu kadar öne çıkmasından rahatsız olan kişiler bundan faydalanarak Malcolm’a üç ay konuşma yasağı getirdiler.
Malcolm X, peygamber gördüğü lideri Elijah Muhammed’in, hareketin öğretilerine tamamen aykırı bir şekilde, kendisi için çalışan genç bir kadınla uygunsuz ilişkisi olduğunu keşfetti, özellikle ortaya çıktığında hayal kırıklığına uğradı. kutsal topraklarda Müslüman kardeşliğini gördü 1964 yılında Malcolm X ile Elijah Muhammed arasındaki uçurum tamamen açıldı, Malcolm X hareketten ihraç edildi tüm görevlerden uzaklaştırıldı.
Malcolm X’in o yılın Nisan ayında Kutsal Topraklar’a hacca gitme deneyimi, ona zaten musallat olan ırkçılık hakkındaki düşünceleri için yeni kapılar açtı. Kendi deyimiyle “Sarı saçlı mavi gözlülerin içtiği tastan yedi” “Dünyanın dört yanında renk renk insanların birlik beraberliğini daha önce hiç tatmadığım” ruh gördüm.
“Amerika’daki ırkçılığa çözümün Sünni İslam’ın öğretilerine inanmanın olduğunu düşünüyordu. Hac dönüşü El Haq Malik El Shabaz adını kullanmaya başlayan Malcolm X’i Amerika’da daha zorlu günler bekliyordu. İhraç edildiği cemaat tehdit ve baskılarını artırdı.
Birleşmiş Milletler (BM) adında yeni örgüt kurdu Birleşmiş Milletler (BM) ile ortak projeler üzerinde çalışmaya başlayarak, Amerikan sisteminin adaletsizliğe siyah karşıtı ayrımcılığa karşı ikiyüzlülüğünü uluslararası platforma taşıdı.
Uğradığı Saldırılar ve Ölümü
Malcolm X kimdir? Nasıl öldürüldü? 14 Şubat 1965’te sabaha karşı yaklaşık 3:30’da New York, East Elmhurst’teki ailesinin evine molotof kokteyli atıldı. Olayda mucizevi şekilde kimse yaralanmasa da Malcolm X, saldırının “Elijah Muhammed’in emriyle” gerçekleştirildiğini söyledi. Hafta sonra, 40 yaşına gelmeden, Harlem’deki Audubon Balo Salonu’nun oditoryumunda yaklaşık 400 kişiye hitap ederken öldürüldü.
Yakın mesafeden 20’den fazla mermi isabet etti hastaneye vardığında çoktan ölmüştü. Malcolm X’i kimin öldürdüğü sorusu tam çözülmedi. Suikastların arkasında İslam Milleti üyelerinin olduğu onlarında arkasında FBI’ın olduğu şüphesi giderilmedi.
Suikastların ardından tutuklanan üç kişi ömür boyu hapis cezası aldı. Malcolm X’i Kim Öldürdü? Filmi Netflix tarafından yayınlandı. Belgelerle ilgili tartışma yeniden oldu. New York Başsavcılığı cinayet dosyasını yeniden açtı, ancak cinayete karışan iki kişi suçsuz bulundu.
Malcolm X filmi
Otobiyografisini yazar Alex Haley ile 1963’te birlikte yazan Malcolm X, “Bu kitap çıktığında hala hayatta olsaydım mucize olurdu” dedi. Malcolm X’in Başrolünü ünlü aktör Denzil Washington’ın oynadığı Malcolm X filmine temel oluşturan kitap, 1992’de çeşitli ödüller kazandı 1998’de Time dergisi tarafından 20. yüzyılın etkili 10 kitabından biri seçildi.
Malcolm X’in 55 yıl önceki mirası, beyaz ırkçılığı göçmenlik karşıtlığının Trump yönetiminin gündemine geri dönmesiyle daha fazla önem kazanıyor. Hartsdale’deki Ferncliffe Mezarlığı’ndaki mütevazi mezarında yatan karizmatik adalet ve özgürlük aktivisti bugün insanlığa ışık olmaya devam ediyor.
Halil İnalcık Kimdir? Tarihçilerin Şeyhi, merak ediyorsanız tıklayın
GZT kanalının Malcolm X kimdir? Videosunu izlemek için tıklayın
