Halil İnalcık “Tarihçilerin Şeyhi’’ vefatının üstünden tam 7 yıl geçti. Gelin sizlerle beraber ‘‘Halil İnalcık Kimdir’’ sorusunu yanıtlayalım. 7 Eylül 1916 doğumlu Halil İnalcık, eserleriyle Osmanlı-Türk tarihine hem siyasi hem de ekonomik konularda katkılarda bulunmuş bir bilim insanıdır. Aynı zamanda kültür ve medeniyet tarihi alanında adından birçok defa bahsettirmiştir. Balkan dillerine çevrilmiş olan “The Ottoman Empire The Classical Age 1300-1600” ve “An Economic and Social History of the Ottoman Empire” kitapları dünya üniversitelerinde halen daha ders kitabı olarak kullanılmaktadır. Tarih alanındaki büyük çalışmaları sebebiyle ‘‘Tarihçilerin Şeyhi’’ olarak da adlandırılmıştır. 25 Temmuz 1916 yılında çoklu organ yetmezliği sebebiyle hayata gözlerini yumdu.
Halil İnalcık’ın Eğitim Hayatı ve Kariyeri
‘‘Halil İnalcık Kimdir’’ sorusuna kendisinin eğitim hayatından bahsederek başlayalım. İlkokulu 1923-30 yılları arasında Ankara Gazi Mektebi’nde yapan Halil İnalcık, ortaokula Sivas’ta başlayıp, 1931 yılında Ankara Gazi Muallim Mektebi’nde bitirdi. Lise tahsilini, dönemin en iyi okullarından Balıkesir Necati Bey Muallim Mektebi’nde tamamladı. 1935 yılında Üniversite hayatına başladı 1940 yılında Ankara Üniversitesi’nden mezun oldu.
Timur üzerinde hazırladığı bir seminerle Fuad Köprülü’nün dikkatini çeken Halil İnalcık, Ankara Üniversitesi Yeni Çağ Kürsüsü’ne ilmi yardımcı olarak göreve getirildi. 1945’te yazdığı tezlerle doçentliğe atandı. Doç. Dr. Halil İnalcık, 1947 yılında Türk Tarih Kurumu üyeliğine seçilirken, 2 Haziran 1952 yılında Profesörlük payesi aldı.
Önemli Çalışmaları
Ankara Üniversitesi tarafından İngiltere’ye gönderildi. British Museum’da Türkçe yazmalar üzerinde çalışıp Calendar of State Papers serisinde Osmanlı tarihine ait kayıtları topladı. Dünyanın en önemli arşivlerinden Public Record Office’te Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili kaynak taraması yaptı. 1 Şubat 1951’de Türkiye’ye döndü.
1951 yılında Bursa Şer’iyye Sicilleri hakkında makale yazdı. Osmanlı hukuku ve sosyal hayatı açısından önemli bilgiler içeren 280 defterlik bu koleksiyonunun ciltlenmesi için başta girişimcilerden biriydi. Ziyaretçi Profesör olarak davet edildiği Columbia Üniversitesi’nde Prof. Tibor Halasi-Kun ile birlikte Amerika’da Osmanlı-Türk araştırmalarının gelişmesinde önemli rol oynadı.
1956-57’de Rockefeller Vakfı’nın bursuyla Harvard Üniversitesi’nde “research fellow” olarak bulunan Halil İnalcık, Harvard profesörlerinden W. Langer’in teklifi üzerine An Encyclopaedia of World History’nin Osmanlı kısmını gözden geçirmeyi üstendi. 1957’de Türkiye’ye dönen Halil İnalcık, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi’nde birçok tarihi dersi üstlendi.
Halil İnalcık, Osmanlı/Türk tarihi araştırmalarının ortaya koyduğu yeni bilgi ve bulguların en üst düzeyde paylaşılıp tartışılması için “International Association for Social and Economic History of Turkey” adlı uluslararası bir birlik kurdu, 1977’de Hacettepe Üniversitesinde olmak üzere 11 uluslararası kongrenin toplanmasına öncülük etti.
1986 yılında Chicago Üniversitesi’nden emekliye ayrılan Halil İnalcık, 1993 yılında Bilkent Üniversitesi’nde Tarih Bölümü’nü kurarak doktora ve yüksek lisans öğrencilerine ders verdi. Osmanlıca Türkçesi, İngilizce, Fransızca, Almanca, Arapça, Farsça ve İtalyanca ile birlikte 7 dil biliyordu.
Halil İnalcık, 20.yy sonlarında Cambridge’de bulunan Uluslararası Biyografi Merkezi tarafından sayılı 2000 bilim insanı arasında gösterilmiştir. 2003 yılında Macaristan Cumhurbaşkanı Ferenc Mádl tarafından Liyakat Nişanı verilmiştir. Hayatı ve tarihçiliğini anlattığı ‘‘Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık Kitabı’’ 2005 yılında yayımlanmıştır.
Halil İnalcık’ın Vefatı
Halil İnalcık 25 Temmuz 2016 yılında Ankara’da tedavi gördüğü hastanede, çoklu organ yetmezliği sebebiyle 99 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi Bakanlar Kurulu kararıyla Fatih Sultan Mehmet’in türbesinin bulunduğu Fatih Cami Haziresine defnedildi.
Ölümünün ardından Bilkent ve Ankara Üniversitesi’nde tören düzenlendi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Halil İnalcık için ‘‘ulema kabri’’ şeklinde özel bir kabir yaptırdı. Mermerden yapılan kabir, altın varaklarla süslendi.
Oya Aydoğan Kimdir? Merak Ediyorsanız tıklayın.
Anadolu Ajansı kanalının İlber Ortaylı, hocası Halil İnalcık’ı anlattı | Dünyada nadir bulunan profesörlerdendi videosunu izlemek için tıklayın.
