17 adet Coğrafi İşaret (Cİ) tescilli ürünü olan Erzurum, 2022 yılı şubat ayında, Aşmalı yahni ve Çortutu pancarı yemeklerinin kayıt altına alınmasıyla, 19 Cİ tesciline ulaşmıştır.
Sınai mülkiyet haklarından birisi olarak bilinen Coğrafi işaret (Cİ) tescili son yıllarda önemi giderek anlaşılan, üzerinde durulan bir konu olmaya başlamıştır.
(Cİ) uygulamaları, yöresel olarak da isimlendirilen ürünün orijinini/menşeini belirtmekle birlikte sahip olduğu karakteristik özellikleriyle, benzerlerinden ayrıldığını onaylayan ürün, üreticiyle, tüketiciyi birlikte koruyan tescilleme işlemleridir.
Gastronomi Turizmini Neler Etkiler?
Küreselleşmeyle birlikte bireylerin alışkanlıkları, tercihleri, zevkleri, ihtiyaçları değişime uğramakta olup yeniden şekillendiği gözlenmektedir.
Turizm talebini ve gidilen destinasyondan beklentiyi etkileyen bu değişim; yiyecek ve içecekle ilgili aktiviteleri kapsayan gastronomi turizmini de etkileyerek çeşitlendirmektedir.
Coğrafi İşaret Neden Gastronomi Turizminin Temel Ürünüdür?
Geçmişle, kültürle, yöreyle bağları kurulan aynı zamanda sınai mülkiyet haklarından birisi olan Coğrafi İşaret (Cİ) ve ürünleri gastronomi turizminin temel ürünü olabilmektedir.
Avrupa Ülkeleri Tescil Başarıları
Fransa, İspanya, İtalya gibi bazı Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, Coğrafi İşaret (Cİ) tescili konusunda başarılı örnekleri olan, tescilledikleri ürünlerin desteklediği gastronomi turizmiyle ön plana çıkmış önemli destinasyonlardır.
Avrupa Ülkeleri’nin Coğrafi İşaretli (Cİ) Ürünleri
Şarap, peynir ve et ürünleriyle öncü olan Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, belirttiğimiz ürünlerin çoğunu Coğrafi İşaret (Cİ) sistemiyle korurken tescil alan bölgelere her yıl çok sayıda turist çekerek Cİ korumasındaki ürünleri yerel ekonomik kazanca dönüştürmekte ve katma değer yaratarak bölge refahını arttırmaktadır.
Erzurum’un Kaç Tane Tescilli Ürünü Vardır?
Önceki yazımızda Erzurum’un 17 adet Coğrafi İşaret (Cİ) tescilli ürünü olduğunu belirtmiştik. 2022 yılı şubat ayıyla, son olarak mahreç işaret tesciliyle, Erzurum Aşmalı Yahni ve Erzurum Çor Tutu Pancarı yemeklerinin kayıt altına alınmasıyla 19 Cİ tesciline ulaşılmıştır.
En Fazla Coğrafi İşaretli Ürünü Olan İl Hangisi?
En fazla Coğrafi İşaret (Cİ) tesciline sahip olan Gaziantep 76 ürünle liderliğini sürdürmektedir.
Gastronomi Açısından Erzurum
Erzurum mutfağı, gastronomi turizmi potansiyeli açısından değerlendirildiğinde her ne kadar Türkiye’de en fazla Coğrafi İşaret (Cİ) tescilli ürünü bulunan yirmi il arasında yer alsa da tescilli ürün sayısının düşük olduğu kanaati yaratmaktadır.
Coğrafi yapısı ve kültüründeki zenginlik Erzurum mutfağına Cİ uygulamalarına temel oluşturabilecek ürün çeşitliliği olarak da yansımıştır.
Erzurum Coğrafi İşaretli Ürünleriyle Kaçıncı Sıradadır?
Erzurum 19 adet Coğrafi İşaret (Cİ) tescil sayısıyla 14. sırada yer almaktadır. 2021 yılında en fazla tescil başvurusu yapan iller arasında 59 başvuru ile ilk sıradadır.
Coğrafi İşaretli Ürününün Ekonomiye Katkısı
İtalya Örneği
Coğrafi işaretlerin ekonomik katkılarına dünyadan örnek verilecek olursa, İtalya’nın tescilli “Parma jambonu” 30 bin kişiye istihdam yaratırken, 740 milyon € luk bir katma değere sahiptir.
Yine İtalya’nın ünlü “Permasan peyniri” 50binden fazla kişiye iş imkânı sunarken 2,4 milyar €luk bir katma değer oluşturmaktadır.
Fransa Örneği
Fransızların ünlü “Rokfor peyniri” 10 binden fazla kişiye istihdam sağlarken 330 milyon € üretim değeri bulunmaktadır.
Erzurum Örneği
Cağ kebabı, Oltu taşı, Erzurum civil peyniri, Erzurum su böreği (AB başvurusu yapılmıştır) gibi ürünlerin doğru planlamayla, yöreyi turizm açısından hareketlendirmesi ve ekonomik kazanca dönüştürülmesi zor değildir.
Erzurum’a Katkısı
İşsizliğin azaltılmasında, bölgesel ekonomik gelişmenin sağlanması ve kırsal kalkınmanın desteklenmesinin yanı sıra insanların doğduğu yerde doymasını sağlamak için coğrafi işaretlere gerekli önemi vermek elzemdir.
Üreticilerin, tüketicilerin ve politika yapıcıların bu konuda farkındalığı arttırılmalı, yörelerle özdeşleşmiş bu eşsiz lezzetlere sahip çıkılmalıdır.
Kalın sağlıcakla.
KAYNAKÇA
1. Arfini, F., & Pazzona, M. (2014). The coexistence of PDO and brand labels: The case of the ready-sliced Parma ham. Proceedings in Food System Dynamics, 354-364.
2. Denk, E. ve Sanalan-Bilici, N. (2021). “Erzurum İlinin Coğrafi İşaret (Cİ) Almış Ürünlerinin Gastronomi Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi.” Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 5(1), 102-122.
3. Tekelioğlu, Y. (2016). Roquefort: Bir Peynir, Bir Köy I, Gastro Dergisi, Sayı 79, Apa Unipirint Basım Sanayi ve Ticaret A.Ş. İstanbul s. 38-43.
4. Tekelioğlu, Y. (2019). Coğrafi işaretler ve Türkiye uygulamaları. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 47-75.
2022 yılı şubat ayı itibariyle Erzurum Aşmalı Yahni ve Erzurum Çor Tutu Pancarı yemeklerinin kayıt altına alınmasıyla 19 Cİ tesciline ulaşılmıştır.
Erzurum’un yeni tescillenen ürünlerini merak ediyorsanız tıklayınız.
Erzurum’un tescillenen yemeği Çortutu pancarının nasıl pişirildiğini merak ediyorsanız, Dilek Hanımın Mutfağı kanalının, ÇORTUTU PANCARI (ŞALGAM PANCARI) NASIL YAPILIR videosunu izleyebilirsiniz.
