Cirit, daha çok Kars, Bayburt, Ardahan, Uşak, Erzurum’da görülen, iki takımın at üzerinde rakiplerine sopa atarak oynanan spor dalıdır. Türk insanının Asya’dan Anadolu’ya geldiğinden beri savaş oyunu gibi oynadıkları oyundur. Nesilden nesille aktarılarak günümüze kadar gelmiştir.
Cirit Nedir? Nasıl Ortaya Çıktı?
Cirit, at üzerinde mızrağın düşmana isabet ettirilmesi amacıyla ortaya çıkan oyundur. Savaş yeteneklerini arttırmak amacıyla eğitim oyunu olarak ortaya çıkmıştır. Sonrasında at üstünde eğitim verilerek oyun haline gelmiştir.
Cirit Nasıl Oynanır?
- İki takım kurulur.
- 70 veya 120 metre bölgede oynanır.
- Karşılıklı alanın en sonlarında 6 – 8 – 12 kişiyle oynanmaktadır.
- Geleneksel kıyafetlerle atlara binilir.
- İlk atacakları sopayı sağ elinde, yedek sopaları ise diğer eline alırlar.
- Kura yöntemiyle, taraflardan bir kişi atıyla koşmaya başlar.
- 30-40 metre aralıkla diğer tarafa kadar gelir.
- Rakiplerden birinin ismini söyleyerek, sopayı ona atarak oyun alanına davet eder.
- Tekrardan kendi tarafına doğru geri döner.
- Davet edilen sporcu onun peşinden gider.
- Rakibine doğru sopasını atar.
- İlk çıkan kişi yerine döndüğünde başka bir sporcu onun peşine gider.
- Sopayı atan kişi yerine dönmeye çalışır.
- Oyun bu şekilde tekrar eder.
- Sopasını rakibe değdiren sporcu takımına sayı kazandırır.
- Eğer atılan sopa ata değerse bir sayı kaybederler.
- At üzerinde sopadan kaçmak amacıyla hareketler yapılabilir.
- Yaralanma riski oldukça yüksektir.
- Rakibini öldüren kişiden davacı olunmaz.
Cirit Oyununda Kullanılan Terimler Nedir?
Değnek: Farklı bölgelerde Cirit oyununa konulan isimdir.
Cirit Havası: Oyuna başlandığında davul ve zurna ile çalınan müziklerin tümü
At Oyunu: Tunceli – Muş illerinde Oyuna verilen farklı ad.
At Oynatma Havası: Muş – Tunceli illerinde oyuna başlamadan atı oynatmak amacıyla çalınan müziklerdir.
Rahvan: At, aynı yanda bulunan ayaklar aynı anda atılır.
Rahvan At: Sporcuyu sarsmayarak yürüyen at.
Tırısa Kalkmak: Çaprazlama ayak atarak atın hızlı – sarsıntılı koşması.
Dörtnal: Atın hızlı şekilde koşması.
Hücum Dörtnal: Dörtnaldan daha hızlı hedefe doğru at sürme.
Adeta: Atın düz şekilde yürümesi.
Aheste: Arka kalçalara yüklenerek ağır ağır yürümesi.
At Başı: Aynı hizada olan İki at.
At Cambazı: Atın üstünde yeteneklerini gösteren sporcu.
At Oynatmak: Yetenek göstermek.
Sipahi: Eski zamanlarda atlı askere denmekteydi ama şimdilerde farklı bölgelerde at binmeye yetenekli olan kişilere denir.
Seymen Olmak: Yöreye ait olan geleneksel kıyafetlerin giyilmesine denir.
Menzil: Sıra biçiminde at üzerinde durmaya verilmiş isim.
Alan: Sporun yapıldığı yerdir.
Şehit: Sopa ile vurularak ölen kişilere denir.
Cirit Atı Özelliği Nedir?
Cirit at üzerinde oynanan ata sporlarımızdandır. Bu sporla ilgilenen kişiler kıvrak vücuda – hızlı ata sahip olmalıdır.
Cirit Atı Özellikleri Nedir maddeler halinde:
- Atın kemikleri kalın – sağlam olmalıdır.
- Beli kısadır.
- Yarışmacılar genellikle doru atla yarışırlar.
- Manevra yapabilmeli.
- Hızlı – uzun yola dayanıklı olmalıdır.
Cirit Sahası Özellikleri Nedir?
Sahanın uzunluğu 140 metre olup genişliği 40 metredir. Zemini yumuşaktır. En son uçlarda 7 metre alay durakları, onun önünde 5 metre yasak alanlar, son olarak 7 metrelik yerler atış alanı olup, kesik çizgilerle gösterilirler.
Türklerde Cirit Tarihi Nedir?
Türklerin 11 – 16. Yüzyıllarda Orta Asya’dan Anadolu’ya geldiği dönemden itibaren oynamış oldukları savaş oyunudur. Daha sonralarda spor ve eğlence amaçlı yapılan oyundur.
Cirit Oyun Kuralları Nedir?
- 2 takım bulunması gerekir.
- Sağ ellerinde cirit bulunması gerekir.
- 35 dakikada 2 devre ile oynanır.
- Oyun başladıktan sonra attan inilmez.
- Rakip takımın alay duraklarına girilmez.
- Oyuncunun elindeki sopayı düşürmesi ceza sebebidir.
- Sopayı rakip yerine ata isabet ettiren oyuncu puan kaybeder.
Cirit Oyununu Diğer Adı Nedir?
Cirit’in diğer ismi Cavgan’dır. Ülkemizde oynama oranı yüksek olan Cirit genellikle doğu bölgesinde Kars, Erzurum, Ardahan illerinde fazlaca oynanır.
Cirit Oyunu Anadolu’ya Nereden – Ne Zaman Gelmiştir?
Alp Arslan döneminde savaşmak için yaptıkları çalışmalarla ortaya çıkan cirit sonrasında savaş oyunu olarak oynanmıştır. 11 – 16. yy da Anadolu’ya gelmiştir. Sonrasında ise Doğu Anadolu bölgesinde sıkça oynanan spor haline gelmiştir.
