Para Nedir?
Para; değiş – tokuş yerine kullanılması amacıyla sadece devletler tarafından bastırılan ödeme birimidir. Kâğıt veya banknot şeklinde olabileceği gibi madeni yani metal şeklinde de olabilir.
Değer eşitliğinin göstergesidir. Maddi veya nominal nitelik değerinde bulunabilir.
- Maddi kalite örnekler; Madeni, banka teminat belgeleri, banknot, çek, senettir.
- Nominal kalitede örnekler; Banka hesabında bulunan, kredi onaylı paradır.
Günümüzde her devlette kullanılmakta olan nakit oranı, parayı basmaya yetkisi olan tek kurum merkez bankası tarafından kontrol edilip, piyasaya sürülür.
Paranın 4 Temel İşlevi Nedir?
Paranın değişim aracı işlevi: Altın karşılığında para kullanan devlet, ne kadar para basarsa Merkez bankasına o değerde Altın koyması gerekmektedir.
İki malın değiş – tokuşunda 3. mal olarak araya giren paranın, değişimi iki bölüme ayırmaktadır. A ürünü verilir karşılığında para alınır, başka bir zaman para verip B ürünü alınır. Buradaki değişim, paranın mübadele aracı olmasından kaynaklanır.
Paranın hesap ve değer birimi işlevi: Paranın bir değişim aracı işlevinden gelmektedir. Farklı ürünlerin değiş – tokuşunda değişim yüzdeleri parayla belirlenmektedir. Diğer yönden iktisadi değerlerin tek bir ölçü birimiyle ifadesi de sağlanmaktadır. Özellikle işlemlerin kaydının tutulması zorunludur.
Paranın değer biriktirme ve spekülasyon işlevi: Talebin kolaylıkla karşılanmasını sağlar. Sermaye birikimi – yatırım aracı olarak ta kullanılmaktadır.
Paranın bir iktisat politikası aracı işlevi: İlerleyen ekonomiye sahip devletlerin yetkileri 20. yüzyılda çoğunlukla, faiz oranları ile para talebini kontrol yoluyla, iktisat aracı olarak kullanmışlardır.
Para Çeşitleri Nedir?
Mal – itibari olmak üzere 2’ye ayrılır:
Mal para: Mal değerinde kullanıldığında değişim ürünü olarak kullanılan nesnelere denir. Buna örneği altın paradır, ikiye ayrılır:
- Tek maden sistemi: Altın para birimi olarak kullanılmaktadır.
- Altın sikke sistemi: Altın madeni para ödeme ürünüdür.
- Altın külçe sistemi: Tedavülde altın yerine banknot kullanılmaktadır. Fakat para karşılığındaki altın merkez bankasında saklanır.
- Altın kambiyo sistemi (Bretton-Woods Sistemi): 1971’de dolar karşılığında altın vermeyeceğini duyuran ABD ile sonlanmıştır.
- Çift maden sistemi: Altınla gümüş madeni para birimi gibi kullanılmaktadır.
İtibari para: Bakanlar kurulu kararına dayalı olarak basılan, altın, gümüş gibi karşılığı olmayan, taklit edilemeyeceğine güvenle kurulan, banka kâğıdıdır. Şu anda kullanılan paralar buradaki gibidir.
Kaydi Para Nedir?
Bankaların Kısmi Rezerv Sistemi’nde kredi vererek uygulanan sanal paradır.
Sahte Para Nedir?
Basılan paranın değeri varmış gibi kullanılan, değeri bulunmayan, yapımı taklitle elde edilen paradır. Sahte üretimi, kullanılması, dünya genelince suçtur.
Hukuki Boyutu Nedir?
Sahte Para üretimi veya kullanımında ağır cezalar bulunmaktadır. Günümüzde orijinal sikkeler – banknotların sahtelerinin üretimini zorlaştıran özel güvenlik işaretleri bulunmaktadır.
Bunlardan bazıları
- Girintili Baskı
- Güvenlik şeridi
- Su işareti
- Hologram
- Eğildiğinde görülen renk değişimi
- Şeffaflık boyutu
- Özel ince kâğıt
- Parlak bant
- Değişken renkler
- Küçük baskı yazılar
- UV- Florans
- Kızılötesi
- Özel kâğıt
- M-Özelliği
Demir Para Nedir?
Madenî anlamına gelen demir para; altın, bronz, bakır, gümüş, alüminyum madenlerin birleşiminden üretilen paradır. Değiş – tokuş için icat edilmiştir.
Uluslararası Para Ticareti Nedir?
Uluslararası ticaret, farklı ticaret bölgelerinde paraların alınıp satılmasıdır. Döviz piyasasında bulunan parayla uygulanan uluslararası ticaret, son dönemlerde fazlasıyla önemli hale gelmiştir. Paralar spekülatif – reel ekonomik temelli değişim hedeflere ulaşmıştır.
İşaretleri Nedir?
Çoğunlukla paradaki bazı değerlerin kendine özgü yazı işareti veya kısaltması bulunur. Örnek verecek olursak
- £: Paund
- $: Amerikan Doları
- ¥: Yen – Yuan
- €: Euro
- ₦: Naira
- ₺: Türk lirası
Dünyanın En Değerli Parası Nedir?
Dünyanın en değerli parası Kuveyt Dinarıdır. Daha sonrasında Bahreyn dinarı, Umman riyali, Ürdün dinarı, İngiliz sterlini, Cayman Islands Dollar, Avrupa Euro, Swiss Franc onu takip eder sıralama güncel tarihe göre değişkenlik gösterir.
Dünyanın En Değersiz Parası Nedir?
Günümüzde dünyanın en değersiz parası Venezuela Bulvarıdır.
