“Demokrasi Nedir, Tarihi?” sorusuna cevap olarak anlamıyla başlayalım. Demokrasi, halka siyasi kontrol uygulama yetkisi veren, devlet başkanının yetkilerini sınırlayan, devlet kurumları arasında kuvvetler ayrılığını sağlayan; doğal hakların, sivil özgürlüklerin korunmasını sağlayan hükümet biçimidir. Uygulamada, demokrasi birçok farklı biçim alır. En yaygın iki demokrasi türünün yanı sıra, bugün katılımcı, liberal, parlamenter, çoğulcu, anayasal, sosyalist demokrasilere benzeri varyantları da kullanımda bulunabilir.
Demokrasi Tanımı
“Halk tarafından yönetim” anlamına gelen demokrasi, düzgün işlemesi için halkın siyasi sürece katılımına yalnızca izin veren değil, aynı zamanda bunu gerektiren hükümet sistemidir.
Anlamsal olarak, demokrasi terimi Yunanca “insanlar” (dēmos), “yönetim” (karatos) sözcüklerinden gelir. Bununla birlikte; halk tarafından yönetilen hükümeti başarmak, korumak, kavramın semantik basitliğinin ima edebileceğinden çok daha karmaşıktır. Demokrasinin altında işleyeceği yasal çerçeveyi, tipik olarak anayasayı oluştururken, birkaç önemli siyasi, pratik sorunun yanıtlanması gerekir.
Kısa Tarihçe
Arkeolojik kanıtlar, tarih öncesi çağlarda dünyanın bazı bölgelerinde en azından demokrasiye benzeyen düzensiz uygulamaların var olduğunu göstermektedir. Antik Yunanistan’ın önemli şehirlerinden biriside Atina’dır. O zamanlar, sonraki birkaç yüzyıl boyunca, kabileler ya da şehir devletleri o kadar küçük kaldı ki, eğer demokrasi uygulanırsa, doğrudan demokrasi biçimini alırdı. Şehir devletleri büyüdükçe daha büyük, daha yoğun nüfuslu egemen ulus devletler veya ülkeler haline geldikçe, doğrudan demokrasi hantal hale geldi, yavaş yavaş yerini temsili demokrasiye bıraktı. Bu büyük değişim, tümü yönetilecek şehrin veya ülkenin büyüklüğüne, kültürel karakterine göre tasarlanmış yasama meclisleri, parlamentolar, siyasi partiler benzeri biçimde tamamen yeni bir dizi siyasi kurumu gerekli kıldı.
Demokrasi Dünyadan Örnekleri
Çin, Rusya, Kuzey Kore, İran gibi demokratik olmayan, otoriter devletlerin manşetlerindeki önemine rağmen, demokrasi dünyanın en yaygın uygulanan yönetim biçimi olmaya devam ediyor. Örneğin 2018’de, nüfusu en az 500.000 olan 167 ülkeden toplam 96’sı (%57) bir tür demokrasiydi. İstatistikler, dünya hükümetleri arasındaki demokrasi yüzdesinin 1970’lerin ortalarından beri arttığını, şu anda 2016’da İkinci Dünya Savaşı sonrası en yüksek seviyesi olan %58’in hemen altında olduğunu gösteriyor.
Şiir Nedir? Merak ediyorsanız tıklayın.
Evrim Ağacı kanalının “Sokrates Demokrasiden Neden Nefret Etti?” videosunu izlemek için tıklayın.