Erzurum son aldığı “Erzurum Gliko” ve “Erzurum Şalgam Dolması” tescilleri ile coğrafi işaret sayısını 30’a yükselterek Türkiye genelinde iller sıralamasında 8. sıraya yükseldi.
Son yıllarda coğrafi işaretlerin önemi gerek dünyada gerekse ülkemizde giderek anlaşılmaya başlandı. Cİ sistemi, geçmişi oldukça eskiye dayanan, tescil altına alınan ürünleri koruyan ve benzerlerinden ayırt eden sınai ve mülkiyet haklarından birisidir.
Hem Üreticiyi Hem Tüketiciyi Koruyor
Daha önceki yazılarımızda da belirttiğimiz gibi coğrafi işaret (Cİ); yöresel olarak da isimlendirilen bir ürünün orijinini/menşeini belirtmekle kalmayıp sahip olduğu karakteristik özellikleri ile benzerlerinden ayrıldığını tescil eden ve ürünün kendisini, üreticilerini aynı zamanda tüketiciyi de koruma altına alan tescil işlemleridir.
Tescil Türleri Kaça Ayrılır?
Tescil türleri menşe adı, mahreç işareti olmak üzere iki türdür. Bu iki tescil türünde değerlendirilmeyen ancak bir ürünü tanımlarken en az otuz yıl süreyle kullanıldığı kanıtlanan isimler, ilgili yasa gereği geleneksel üretim veya işleme yöntemi ya da geleneksel bileşimden kaynaklanması ve geleneksel hammadde veya malzemeden üretilmiş olması durumunda geleneksel ürün adı olarak tanımlanabilir. Geleneksel ürün adlarında sınırları belli bir coğrafi alan belirlenmez.
Ağustos Ayı İtibariyle Coğrafi İşaret Verileri
16 Ağustos 2022 itibariyle Türkiye’de gerçekleşen coğrafi işaretlere ait veriler aşağıdaki şekildedir.
Mahreç işaretli ürün sayısı 850 (yüzde 71,9) iken, menşe adlı ürün sayısı 328 (yüzde 27,7) ve geleneksel ürün sayısı ise sadece 5’tir. 2 bin 500 civarı Cİ tescilli ürün potansiyeli olduğu ifade edilen Türkiye’nin yirmi yedi yıl aradan geçmesine rağmen ürünlerin sadece yaklaşık yarısına (yüzde 47,1) yakınını tescil edip koruma altına almış olması daha yolun başında olduğunun bir göstergesi olarak değerlendirilebilir.
Şehirlere göre Cİ tescil durumu yine aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
Türkiye’de En Fazla Cİ Tescilli Ürünleri Olan İller Sıralaması
En Fazla Tescilli Ürün Gaziantep’in
İller arasında en fazla tescili 98 ürün ile Gaziantep almıştır. Konya’nın 56 tescilli ürünü bulunurken, Diyarbakır 47 tescilli ürün ile bu şehirleri takip etmektedir ve Türkiye’nin 81 ilinde en az 2 ürün Cİ tescili bulunmaktadır.
Erzurum 8. Sırada
Erzurum son aldığı “Erzurum Gliko” ve “Erzurum Şalgam Dolması” tescilleri ile coğrafi işaret sayısını 30’a yükseltmiş ve Türkiye genelinde iller sıralamasında 8. sıraya yükselmiştir.
Öne Çıkan İllerde Coğrafi İşaretin Önemi
En fazla tescil alan ilk on şehre baktığımızda toplam tescilin yaklaşık 1/3’nün (yüzde 37) üzerinde bir miktarla bu illerde yoğunlaştığını görmekteyiz. Dolayısıyla bu şehirlerin Cİ potansiyellerinin yüksek olduğu veya Cİ farkındalığının ileri seviyede olduğu söylenebilir.
Aynı zamanda bu illerde coğrafi işaretlere daha fazla önem verildiği şeklinde de yorum yapılabilir.
Coğrafi İşaret’in Katkıları
Coğrafi işaret uygulamaları, işsizliğin azaltılmasına, bölge ekonomisinin gelişmesine, kırsal kalkınmanın desteklenmesine ve yöreye turistleri çekerek turizmin gelişimine önemli katkılar sunmaktadır.
Üreticilerin, tüketicilerin ve politika yapıcıların bu konuda bilgi ve farkındalığı arttırılmalı, yörelerle özdeşleşmiş bu nadide ve eşsiz lezzetlere sahip çıkılmalıdır.
KAYNAKÇA
1. Denk, E. ve Sanalan-Bilici, N. (2021). Erzurum İlinin Coğrafi İşaret (Cİ) Almış Ürünlerinin Gastronomi Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi. Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 5(1), 102-122.
2.Denk, E. (2021). Türkiye’de Gastronomi Turizmi Açısından Coğrafi İşaretli Ürünler. Journal of Silk Road Tourism Researches, 1(1), 51-61.
3. Ankara Ticaret Odası, Türkiye’nin Lezzet Haritası, Erişim: 09.09.2021, https://www.turizmaktuel.com/haber/turkiye-8217-nin-lezzet-haritasi-cikarildi-8230
Erzurum’un Coğrafi İşaret Tescil Sayısını merak ediyorsanız tıklayın
Şeyma’dan Nefis Yemekler kanalının, Meşhur Gliko Tarifi videosu için tıklayın
